Bilgisel 1: Araçların Yaylarını Neden Basmamalısınız?

Otomobillerin yere tutunmasında belli başlı bazı aktörler vardır. Tekerlekler ve süspansiyon sistemi, bunların başında gelir. Uzun mühendislik süreçleriyle tasarlanan bu komponentler, aracın kullanım amacına göre özelleştirilir. Bir aile otomobilinde yerden daha yüksek olması için daha uzun yaylar kullanır ve bu yaylar konforu sağlamak için yumuşak karakterli seçilirken bu durum bir spor otomobilde tam tersidir. Peki aracın yaylarını değiştirirsek, coilover yaparsak, havalı süspansiyon takarsak, yayları kesersek ya da yayları basarsak neler olur?

Süspansiyon sistemi tasarlanırken, aracın sekmesini minimumda tutacak şekilde karakterize edilmeye çalışır. Yaylar ve amortisörler yumuşadıkça bu sekme hareketi artar, sertleştikçe bu sekme hareketi azalır. Yukarıdaki grafikte yer alan az sönümlenmiş (underdamped) durum istenmediği gibi, çok sönümlenmiş (overdamped) durum da istenmez. Yayları gereğinden fazla sert olan araçlar, bozuk yollarda daha konforsuz bir sürüş sunarken, yol tutuşu artmış gibi hissettirse bile aracın virajlarda limitlerini aştığınızda tahmin edilemeyen bir karakterde yol tutuşunu kaybettirir. Araç, yoldaki bozuklukları daha çok hissedeceği için de uzun vadede aracın elektronikleri zarar görebilir ve aracın iç mekanından trim sesleri gelmeye başlar.

Siz aracın yaylarını orijinal olmayan yaylarla değiştirdiğinizde ya da havalı süspansiyon taktığınızda, aracın sürüş karakteristiğini olumsuz etkileyebilirsiniz. Mühendislerin uzun emekler vererek tasarladığı sistemde, aracınızı alçalttığınız için süspansiyon geometrisi değişir ve sistemdeki yanal kuvvetler artacağı için süspansiyon sisteminin aşınması hızlanır. Araç yere çok yaklaşırsa, yüksek süratte bozulan hava akışı yüzünden, Formula 1’de de görülebilen yunuslama hareketi yüzünden kontrolü kaybedip kaza yapabilirsiniz.

Peki siz bir aracınızın orijinal yaylarını keserseniz ya da sıcaklık uygulayıp basarsanız ne olur? Aracınızın yayları kesildiği zaman, artık o yay başka bir yaydır. Yayın karakteristiğini belirleyen yay sabiti artmıştır. Aynı durum, yaylara sıcaklık uyguladığınızda ve yayları sıkıştırdığınızda da geçerlidir. Aracınızdaki parça orijinal olsa bile yapılan işlemlerden sonra istenmeyen sonuçlar verebilir. “Sizin düşündüğünüzü fabrikadaki mühendislerin düşünemediği algısını” bir tarafa bırakıp işini bilmeyen insanların yaptığı işlemlerden uzak durunuz. Brabus, ABT, Alpina, Khan Design gibi mühendislik yapan ünlü modifiye şirketleri dışında yan sanayi işlemlerden uzak durunuz. Sonrasında, yapılan işlemlerden dolayı dengesiz yüklerden kaynaklı lastiğiniz patlayınca, lastik markasına ya da otomobil üreticisine çamur atmayınız.